Yaş aldıkça vücudumuz eski esnekliğini ve gücünü kaybediyor. Zamanın etki etmediği bir vücut hücresi ya da parçası yok. Bunlar arasında en çok zorlayan ve belki de bu yüzden en çok dikkat çeken beyinde görülen değişimler.
Yaşlılık ve unutkanlık birbirine bağlantılı görüldüğü için çevremizden duyduğumuz ya da yakınlarımızda gördüğümüz vakaları normalleştiriyor, bunları basit unutkanlıklar olarak nitelendirebiliyoruz. Peki bunlardan hangileri tipik unutkanlık belirtileri, hangileri doktora danışmanız gereken özellikler gösteriyor, bilmek ister misiniz?
- Çocukların ismini unutmak
Normal: Bazen en yakın arkadaşınızın ya da kapı komşunuzun ismini unutuyor olabilirsiniz. Hatırlayın, büyüklerinizin ismimizi söyleyene kadar tüm aileyi teker teker sayması çok sık görülen bir durum olmalı.
Uyarı: Aile üyelerinin ya da çocukların ismini hatırlayamamak. Bunu anlık bir dalgınlık ya da yorgunluk olarak görerek gözardı etmemek gerekiyor.
- Bir şeyi nasıl yaptığını unutmak
Normal: Evden çıkarken ilacınızı içmeyi unuttuğunuzu hatırlayabilir ya da fermuarınzı çekmediğinizi farkedebilirsiniz. Kendi kendine farkına varma hali önemli ve olumlu bir göstergedir.
Uyarı: Örneğin unutulan şey sadece banyo yapmak değil, bunun nasıl yapıldığı konusunda yaşanan kafa karışıklığı ise bu gözlem gerektiren bir işarettir. Kişinin hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyecek bu göstergeler için doktor tavsiyesi gereklidir.
- Unutkanlıklar anlık mı?
Normal: Arkadaşlar ya da yakınlar ile yapılan planlar zaman zaman akıldan çıkıyor olabilir. Bunları kendi başına hatırlamak olumlu bir işaret olarak kabul edilir. Örneğin, geçen yaz gidilen düğün hatırlarken, orada görüşülen kişileri anımsamakta zorluklar yaşanabilir.
Uyarı: Hatırlatılmadığı takdirde buluşma ve randevular kaçıyor, her detay tekrar tekrar soruluyorsa.
- Rutin görülen şeylerin unutulması
Normal: Zaman zaman fırının saatini ya da kombiyi ayarlarken yardıma ihtiyaç duyuyorsanız.
Uyarı: Ocağı çalıştıramıyor, uzun yıllardır oynadığınız ya da izlediğiniz spor müsabakalarının kurallarını unutuyorsanız.
- Rakamlar ve hesaplamalar uyarı vericidir
Nomal: Fatura ödemeleri unutulabilir, ödemelerde hesap hataları görülebilir. Bunlar sadece yaşlı kesimin değil tüm insanlığın sorunu.
Uyarı: Fakat işler küçük hesap hatalarından öte her zaman yapılan ay sonu hesaplamalarını yapmakta zorlanma ya da nasıl yapıldığını unutma noktasına geliyorsa bu büyük bir uyarı işaretidir.
- Eşyaların unutulma şekli
Normal: Hangimiz sürekli el altında olan cep telefonu, anahtar, cüzdan ya da toplu taşıma kartı gibi eşyaları unutmuyoruz? Evden çıkarken kendi kendimize cüzdan, anahtar diye yaptığımız sıralamalar ve unutulanların toparlanması günlük bir klasik.
Uyarı: Eşyaların her zamankinden farklı ya da olmaması gereken yerlere bulunması. Buzdolabı içindeki cep telefonu, tuvalette ev anahtarı bulunması ve bunlar hakkında hiçbir şey hatırlanmaması.
- Bugün günlerden ne?
Normal: Günlük konuşmaların çoğunda geçen bir cümle: Bugün günlerden neydi?
Bu sorudan hemen sonra cevap aklınıza geliyorsa, derin bir nefes alın.
Uyarı: Geçmiş ya da gelecek hafta gibi çok uzak olmayan zaman aralıkları hiçbir şey çağrıştırmıyor ya da zihinde boşluk hissi yaratıyorsa doktor tavsiyesi almak faydalı olur.
- Buraya nasıl geldim?
Normal: Evde dolaşırken bazen ne yaptığımızı unutur ve “neden bu odaya geldim?” diye sorarız ya da sokakta bir an kaybolduğumuzu hissedebilir fakat ardından nerede olduğumuzu hatırlayabiliriz.
Uyarı: Her zaman kullanılan yollarda kaybolmak ya da evin yolunu bulamamak ciddiye alınması gereken, geçiştirilmemesi gereken bir göstergedir.
- Eşyalara verilen değişik isimler
Normal: Her zaman kullandığınız bir eşya ya da gittiğiniz bir yerin ismini bazen bir türlü söyleyemezsiniz. Hani şu “dilimin ucunda” durumu.
Uyarı: Eşyalar için her zamankinden farklı isimler kullanmak. Bu bardak yerine vazo demek olabileceği gibi daha alakasız bir eşya ismi ile de olabilir. Konuşmanın tam ortasında artık ne söyleyeceğini bilmiyor gibi cümleyi yarıda bırakmak.
Bu durumlardan bazılarını yaşadığınızı düşünüyor ya da bunları bir yakınınızda gözlemliyorsanız vakit kaybetmeden doktora başvurun. Akla ilk gelenler alzheimer ya da bunama gibi hastalıklar olsa da basit takviyelerle çözülecek vitamin eksiklikleri de görülüyor olabilir. Bu nedenle düzenli doktor kontrolleri yaptırmak, belirtileri dikkate almak sorunların büyümeden kontrol altına alınmasını olanak verir.